Ogólnopolska diagnoza skali i uwarunkowań krzywdzenia dzieci

Badanie Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę przeprowadzone w 2018 roku na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie dzieci i młodzieży w wieku 11–17 lat. Celem badania było określenie skali występowania rożnych kategorii krzywdzenia dzieci, takich jak przemoc rówieśnicza, wykorzystywanie seksualne, krzywdzenie ze strony dorosłych i przestępstwa konwencjonalne.

pobierz raport

72% nastolatków w wieku 11–17 lat doświadczyło w swoim życiu co najmniej jednej z badanych kategorii krzywdzenia. Ponad połowa respondentów doznała przemocy ze strony rówieśników, a 41% badanych doświadczyło przemocy ze strony bliskiej osoby dorosłej. Co trzeci badany padł ofiarą przestępstwa konwencjonalnego, co piąty przyznał, że miał obciążające doświadczenia seksualne, co ósmy był świadkiem przemocy w domu, 7% badanych doświadczyło wykorzystywania seksualnego, a 6% – zaniedbania fizycznego.

Rozbój, wandalizm i napaść przy użyciu niebezpiecznego przedmiotu ze strony obcego dorosłego. Co trzecia badana osoba doświadczyła co najmniej jednej formy przestępstw konwencjonalnych. Ofiarami rozboju i napaści częściej byli chłopcy. Również starsze nastolatki częściej deklarowały takie doświadczenia. Sprawcami w przypadku zarówno rozboju, jak i wandalizmu byli najczęściej znajomi ofiary.

Fizyczne lub psychiczne krzywdzenie przez osoby dorosłe z rodziny lub znajome (bicie, kopanie, klapsy, wyzywanie, poniżanie, obrażanie i odrzucenie). Przemocy ze strony bliskich dorosłych doświadczyło 41% młodych ludzi. Przemocy takiej częściej doświadczyły dziewczyny i starsze nastolatki. Sprawcami przemocy fizycznej i psychicznej ze strony bliskich dorosłych byli najczęściej rodzice.

Krzywdzenie poprzez zaniechane, które obejmuje celowe lub nieświadome niewykonywanie niezbędnych czynności opiekuńczych, takich jak zapewnienie czystych ubrań czy opieka podczas choroby. Pytania dotyczyły zaniedbania fizycznego do 12 roku życia. Zaniedbania fizycznego doświadczyło 6% uczniów w wieku 12–17 lat.

Bycie świadkiem przemocy ze strony rodzica/opiekuna w stosunku do drugiego rodzica/opiekuna, rodzeństwa lub innego dziecka z rodziny. Świadkami przemocy domowej było 13% badanych uczniów. Istotnie częściej jej świadkami były dziewczyny. W przypadku przemocy między rodzicami najczęściej sprawcą był ojciec, a ofiarą – matka. Ojciec był też najczęściej osobą stosującą przemoc wobec innego dziecka.

Krzywdzenie ze strony rówieśników w formie fizycznej, psychicznej (wyzywanie, odrzucenie, poniżanie), napaści zbiorowej, znęcania się i przemocy podczas randki (uderzenie przez chłopaka/dziewczynę). Ponad połowa respondentów (57%) doświadczyła przynajmniej jednej formy przemocy rówieśniczej. Spośród badanych form przemocy rówieśniczej dziewczyny częściej doświadczyły przemocy psychicznej i znęcania się, natomiast chłopcy częściej doświadczyli przemocy podczas randki. Sprawcami przemocy fizycznej i psychicznej, znęcania się byli głównie znajomi rówieśnicy niespokrewnieni z ofiarą.

Ekshibicjonizm, słowna przemoc seksualna i werbowanie w internecie do celów seksualnych. Co piąty nastolatek w wieku 13–17 lat miał obciążające doświadczenie seksualne. Istotnie częściej tego typu doświadczenia miały dziewczyny i starsze nastolatki. W zdecydowanej większości przypadków sprawcami obciążających doświadczeń seksualnych byli mężczyźni.

Niechciany kontakt seksualny ze strony rówieśnika, znajomego lub obcego dorosłego, kontakt seksualny przed 15 r.ż. z osobą dorosłą, komercyjne wykorzystywanie seksualne. 7% badanych w wieku 13–17 lat doświadczyło kiedykolwiek wykorzystania seksualnego. Częściej wykorzystywane seksualnie były dziewczyny i starsze nastolatki. W zdecydowanej większości przypadków przemocy seksualnej ze strony rówieśnika, jak i dorosłego, sprawca był płci męskiej.

Nadużywanie alkoholu lub zażywanie narkotyków przez domownika, rozstanie lub rozwód rodziców, utrudnianie przez rodzica kontaktu z drugim rodzicem, depresja lub inna choroba psychiczna domownika i próba samobójcza domownika. Najczęściej występującą dysfunkcją w rodzinach badanych było nadużywanie alkoholu (15%). Rodzice co siódmego nastolatka rozstali się lub rozwiedli. Co 11 nastolatek w wieku 13–17 lat przyznał, że ktoś z domowników cierpiał na depresję lub inną chorobę psychiczną. 5% badanych w wieku 15–17 lat przyznało, że domownik próbował popełnić samobójstwo. 7% dzieci stwierdziło, że nie ma nikogo, kto mógłby zaoferować im wsparcie w trudnej sytuacji.

Samookaleczanie lub podejmowanie prób samobójczych. Co szósty polski nastolatek w wieku 11–17 lat okaleczał się, a 7% podjęło próbę samobójczą (pytanie zadano osobom w wieku 13–17 lat). Istotnie częściej zachowania autodestrukcyjne występowały wśród dziewczyn – co czwarta okaleczała się, a co dziesiąta próbowała odebrać sobie życie.

*pytania zadano respondetom od 12 rż
**pytania zadano respondetom od 13 rż

*pytanie zadano respondetom od 13 rż

**pytania zadano respondetom od 13 rż

*pytania zadano respondetom od 12 rż

**pytanie zadano respondentom od 13 rż *** pytanie zadano respondentom od 15 rż

**pytanie zadano respondentom od 13 rż

Opis projektu

Ogólnopolską diagnozę skali i uwarunkowań krzywdzenia dzieci przeprowadzono na zlecenie Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę. Celem badania było pogłębienie i uaktualnienie wiedzy na temat wiktymizacji dzieci i młodzieży w Polsce oraz jej uwarunkowań, a także określenie związku między doświadczeniami krzywdzenia a dysfunkcjami w rodzinie i podejmowaniem zachowań autodestrukcyjnych.

Badanie przeprowadzono na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie 1155 uczniów w wieku 11–17 lat. Wykorzystano w nim polską adaptację kwestionariusza Juvenile Victimization Questionnaire (JVQ). Badanie zostało zrealizowane w październiku i listopadzie 2018 roku przez konsorcjum firm Danae sp. z o.o. oraz Realizacja sp. z o.o. Projekt uzyskał pozytywną opinię Komisji ds. Etyki Badań Naukowych z Udziałem Człowieka Uniwersytetu Warszawskiego. Pierwszą edycję diagnozy problemu przemocy wobec dzieci zrealizowano w 2012 roku.